Bizim "arkadaş, yâr/yârân" diye çevirdiğimiz " صاحبSâhib" sözcüğü, "birbirlerine gelecek kötülüğü engel olup birbirlerine daima destek verme, iyi geçinme" anlamındaki " صs حh بb" kökünden gelmektedir.
Bu sözcüğün fiil formu, Kehf 76 (فَلَا تُصَاحِبْن۪يۚ) ve Enbiya/43 (وَلَا هُمْ مِنَّا يُصْحَبُونَ)ve Lokman 15' te (وَصَاحِبْهُمَا) yer alır.
Kadim lügatler,[ Tac ve Lisan] "صاحبSâhib" sözcüğünü " معاشرMüâşir" sözcüğü ile açıklarlar. "معاشر Müâşir, sözcüğü, "on" anlamındaki " عشرةaşere" sözcüğünden türeyen معاشرةmüâşeret (insanlar arasındaki en yakın ilişki kurulan on kişiyi ifade eden sözcük) mastarından türemiştir. Anlamı, kısaca "birbirine karışıp beraber yiyip içen" demektir.
Biz bunu Türkçemizde "yedikleri içtikleri ayrı gitmemek" deyimi ile açıklayabiliriz. Bunun açılımını, "Her zaman bir arada olmak ve sıkı ilişki içinde bulunmak" demektir. Bu sözcüğü daha da öz ifade ile "arkadaş; birbirine arka çıkan" diye ifade edebiliriz.
"صاحب Sâhib" sözcüğünün çoğulu olan "اصحابAshâb" sözcüğünü genellikle Farsçadan gelme "Yârân" sözcüğü ile açıklarız. "Yârân", "Bir amaç çevresinde toplanmış veya aynı amacı güttükleri için bir araya gelmiş olanların tümü" demektir. Ki bu, tam isabetli bir açıklamadır.
Türkçemizdeki " صحبةsohbet" sözcüğü de buradan gelme olup "Dostça, arkadaşça konuşarak hoş bir vakit geçirme, söyleşi, yârenlik etme " anlamıyla kullanılmaktadır.
Sözcüğün tekili (صاحبsâhib, صاحبةsahibe) Kur'an'da 16 kez, yer alırken sözcüğün çoğulu "اصحابAshâb" Kur'an'da 78 kez yer alır.
Bunlardan bazıları şunlardır:
Ashâbu'l A'raf: Kur'an bölümleri ile ilgili el birliği iş birliği etmiş arkadaş gurubu.
Ashâbu'l cennet; Cennet için el birliği iş birliği etmiş arkadaş gurubu.
Ashâbu'nnar: Şirk işledikleri için cehennemde toplanmış kişiler gurubu.
Ashâbu' l fil/feyl: Aptallık eden arkadaş gurubu.
Ashâbu'l Cennet (Kalem/17) çiftlik, fabrika, kapitalizm için el birliği iş birliği etmiş arkadaş gurubu.
Ashâb-ı Kehf ve Rakim: Yeniden dirilme inancı amacı çevresinde toplanmış arkadaş gurubu.